Bánh chưng đen mang hương vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc, có bánh chưng đen Cao Bằng, bánh chưng đen Hà Giang, bánh chưng đen Lạng Sơn, bánh chưng đen Lào Cai. Dù ở địa phương nào thì bánh chưng đen đều có phần nguyên liệu và cách làm gần giống nhau.
1. Ý nghĩa của bánh chưng đen
Đã từ lâu đời, bánh chưng đen trở thành một nét tinh hoa đặc biệt trong những ngày lễ Tết của người dân vùng Tây Bắc nước ta.
Không chỉ là một món ăn dân giã mộc mạc mà bánh chưng đen còn là một biểu tượng văn hóa của nơi đây. Sự hòa quyện của các nguyên liệu tự nhiên tượng trưng cho sự hòa hợp của đất trời, của lòng người, thể hiện lòng thành kính và biết ơn của người dân đối với mẹ thiên nhiên, với tổ tiên, ông bà.
Để làm được những chiếc bánh trưng đen thì khâu quan trọng đầu tiên đó là chuẩn bị nguyên liệu. Màu đen của bánh được tạo từ phương pháp khác nhau từ cây nếp hay cây núc nác, cây vừng.
Những cành cây vừng đen được chặt từ trên rừng về, sau đó phơi khô, đốt thành than rồi đem giã thành bột thật mịn rồi trộn lẫn với gạo nếp, đảo đều tay cho đến khi gạo quyện với bột than thành màu đen nhánh. Dùng tay miết mạnh mà hạt gạo vẫn vẹn màu đen thì mới đạt yêu cầu, bánh mới ngon.
Xem thêm: Hình ảnh bánh chưng ngày Tết của các vùng miền ở Việt Nam
Bánh chưng đen ở vùng núi phía Bắc được gói hình tròn, hình dài hoặc hình gù. Bánh chưng gù biểu tượng cho người phụ nữ dân tộc đeo gùi trên lưng làm nương làm rẫy. Ngoài việc làm quà biếu trong các dịp lễ Tết, người dân còn làm bánh chưng để mỗi khi đi làm đồng có thể lấy bánh ra ăn ngay, một bữa ăn nhanh gọn mà lại đầy đủ dưỡng chất.
Ở vùng này, bất cứ người phụ nữ nào cũng biết gói bánh chưng, tượng trưng cho sự khéo léo và đam đang của người vợ, người mẹ trong gia đình nhà chồng và họ hàng.
Bánh chưng đen đơn giản, mộc mạc nhưng mà nhiều ý nghĩa sâu sắc mang đạm văn hóa ẩm thực của người dân vùng cao.
2. Cách làm bánh chưng đen Lạng Sơn
2.1 Nguyên liệu chuẩn bị
- Tro rơm nếp hoặc tro cây vừng đen, cây nếp, cây núc nác
- Gạo nếp cái hoa vàng
- Thịt ba chỉ
- Đậu xanh bóc vỏ
- Thảo quả khô
- Gia vị, hạt tiêu
- Lá dong, dây lạt
Click ngay: Các món ăn truyền thống của Việt Nam
2.2 Sơ chế nguyên liệu
Gạo nếp: vo thật sạch và nhặt sạn thật kỹ.
Phần tro: bạn có thể dùng tro rơm nếp, tro cây vừng đen, cây nếp, cây núc nác đều được. Sau khi đốt thành than thì đem giã mịn tạo thành tro rồi trộn đều với gạo nếp.
Sau khi trộn xong thì phơi gạo khoảng 15 phút cho khô rồi đem đi sàng sẩy lại một lần nữa để loại bỏ hết những hạt sạn còn sót lại.
Thịt lợn mua về rửa sạch, thái miếng và ướp với gia vị cho đậm đà.
Đậu xanh: Ngâm với nước qua đêm cho nở đều, rửa sạch lại rồi đem đi hấp chín, sau đó giã nhuyễn và ướp cùng chút hạt tiêu.
Thảo quả khô: nướng cho thơm rồi giã nhỏ ướp thịt.
Lá dong: Rửa sạch, lau khô rồi cắt bớt phần đầu và đuôi lá cũng như phần gân cho lá được mềm hơn, khi gói sẽ đẹp.
2.3 Tiến hành gói bánh chưng đen
Bạn đặt lá dong nằm ngang tiến hành dải lần lượt các nguyên liệu lên trên bao gồm: một lớp gạo, rồi đến đậu xanh, một lớp thịt ba chỉ và một chút hành. Thêm một lớp gạo lên trên để phủ kín hết đậu xanh, không để đậu xanh bị hở.
Sau đó nhẹ nhàng cuộn tròn phần đậu xanh lại thành hình trụ dài làm nhân bánh chưng đen. Lưu ý nắm hai bên lá dong cuộn lại một cách khéo léo sao cho nhân bánh nằm ở chính giữa, dùng lạt buộc cố định lại theo chiều ngang.
Cố định 2 đầu của bánh và buộc cố định bằng lạt theo chiều dọc thân bánh.
Cuối cùng bạn đem bánh trưng đen đi luộc từ 8 – 10 tiếng. Lưu ý trước khi luộc cần ngâm bánh trong nồi nước lạnh khoảng 15 phút. Trong quá trình đun, luôn đảm bảo lượng nước ngập phần bánh chưng đen.
2.4 Thành phẩm
Yêu cầu thành phẩm là bánh chưng đen tròn đều, chắc chắn, không bị méo mó.
Bánh có mùi thơm đặc trưng, lớp gạo đen bóng, mềm dẻo hoà quyện với đỗ xanh và nhân thịt hành bên trong.
Trên đây là cách làm bánh chưng đen mang hương vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc. Hy vọng đã cung cấp thông tin hữu ích cho bạn đọc.
